پشت پرده موضع‌گیری اخیر «جو بایدن» علیه ترکیه و امارات

این روزها که آمریکا با به راه انداختن ائتلافی متشکل از متحدان منطقه ای و بین المللی خود به اقدام نظامی علیه تروریست های داعش روی آورده، ماجرای اظهارات معاون رئیس جمهور این کشور علیه ترکیه و امارات به شدت خبرساز شده است. اما مسئله ای که در این زمینه مطرح می شود این است که دلیل اصلی این اتهام زنی و سپس عذرخواهی جو بایدن از متحدین منطقه ای آمریکا چه بود؟

به گزارش «تابناک»، دو روز پیش جو بایدن، معاون رئیس جمهور آمریکا اظهاراتی را درباره گروه تروریستی داعش و ریشه های شکل گیری و سپس قدرت گرفتن این گروه بیان کرد که به شدت جنجالی شد. بایدن در اظهارات خود با متهم کردن ضمنی ترکیه به نقش آفرینی در ظهور داعش، گفت که اردوغان اعتراف کرده تصمیمش برای دادن مجوز عبور به تروریست های خارجی برای عبور از ترکیه به سمت سوریه اشتباه بوده است.

وی در ادامه سخنان خود، امارات و عربستان را نیز در همین زمینه مورد انتقاد قرار داد و گفت: «بزرگ‌ترین مشکل، متحدان ما هستند، متحدان ما در منطقه مهم‌ترین مشکل ما در منطقه بودند. ترک‌ها، ما دوستان خیلی خوبی هستیم و من روابط فوق‌العاده‌‎ای با اردوغان دارم و وقت زیادی را با هم گذرانده‌ایم. سعودی‌ها، اماراتی‌ها و دیگران چکار می‌کنند؟». 

این سخنان واکنش تند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را به دنبال داشت که ضمن رد اتهامات بایدن، خواستار عذرخواهی وی شد. پس از آن، دولت امارات نیز به اظهارات بایدن واکنش نشان داده و اتهامات وارد شده از سوی بایدن درباره حمایت از تروریست های داعش را رد کرد. امارات نیز همچون ترکیه، خواستار توضیح معاون رئیس جمهور آمریکا درباره اظهاراتش شد.

در پی این واکنش ها، بایدن روز گذشته و تنها یک روز پس از سخنرانی مذکور، در تماس تلفنی با اردوغان گفت به دلیل اظهاراتش که از آن اتهام علیه ترکیه مبنی بر حمایت از تروریسم در سوریه برداشت می شود، عذرخواهی می کند. وی سپس در گفت و گوی تلفنی با ولیعهد ابوظبی نیز مشابه همین عذرخواهی را از دیگر متحد منطقه ای آمریکا، یعنی امارات به عمل آورد.

اما سوال اینجاست که در شرایطی که ائتلاف بین المللی ضد داعش به رهبری آمریکا و با مشارکت همین متحدین منطقه ای این کشور در حال انجام عملیات در سوریه و عراق است، طرح این مباحث از سوی بایدن و بلافاصله عذرخواهی بابت آن، چه معنا و مفهومی می تواند داشته باشد؟ به عبارت دیگر، از منظر عالیترین مقامات دولت آمریکا، نقش و موضع واقعی متحدین این کشور در قبال موضوع تروریسم چیست؟

این موضوع به ویژه از آن جهت اهمیت می یابد که بایدن به عنوان معاون رئیس جمهور آمریکا، در قلب تشکیلات راهبردی و سیاستگذاری این کشور حضور داشته و طبیعتاً از ابتدا در جریان تمامی داده ها و همچنین تحلیل های اطلاعاتی مربوط به موضوع تروریسم در منطقه بوده است. پس در این صورت، وی که از ابتدا در جریان ارتباطات برخی کشورهای منطقه – از جمله ترکیه، عربستان و امارات بوده – چرا اکنون نسبت به موضع گیری علیه آن ها اقدام می کند؟

در پاسخ به این سوالات، نخست باید به این نکته اشاره کرد که از همان ابتدای اوج گیری درگیری ها در سوریه و سپس تبدیل شده آن به یک جنگ داخلی تمام عیار، نقش کشورهایی چون ترکیه، عربستان، امارات و البته قطر در حمایت از هر گروهی که به مخالفت با دولت بشار اسد برخیزد، بر هیچ کس پوشیده نبود و در همین راستا، گروه های تروریست تکفیری نیز به عنوان یکی از نیروهای مخالف دولت سوریه، از این حمایت ها و کمک ها بی بهره نبودند. بر این اساس، تصور اینکه آمریکا از ابتدا نسبت به نقش این کشورها در حمایت از داعش بی اطلاع بوده، کاملاً نادرست است. 

اما نکته ای که در این میان مورد اشاره بایدن قرار نگرفته و اتفاقاً به همین موضوع اطلاع آمریکا از نقش کشورهای مذکور باز می گردد، موضعی است که خود دولت آمریکا از ابتدا تاکنون در قبال داعش و به طور کلی حرکت های تروریست تکفیری در منطقه داشته است. به عبارت دیگر، این خود آمریکا بود که با هدف کمک به براندازی اسد، نه تنها در مقابل حمایت متحدین خود از داعش و دیگر گروه های تکفیری سکوت کرد، بلکه خود نیز در خفا با این کمک ها و حمایت ها همراه شد. در عراق نیز آمریکا تا جایی که توانست از ابزار این گروه ها برای اعمال فشار بر دولت نوری مالکی استفاده کرد و تنها پس از کناره گیری مالکی بود که واشنگتن اقدام علیه این تروریست ها را آغاز کرد.

اما اکنون که تهدید تروریست های داعش از مرزهای مورد انتظار فراتر رفته و منافع مشترک جامعه بین المللی را هدف قرار داده است، آمریکا به سبب اقدامات حمایتی خود از این گروه به شدت تحت فشار افکار عمومی جهانی قرار گرفته و به همین سبب، در جست و جوی راه فراری از این فشار برآمده است.

همین فشار افکار عمومی و تلاش برای رهایی از آن است که سبب می شود شخصی چون معاون رئیس جمهور آمریکا به عنوان یکی از اعضای اصلی حلقه تصمیم گیری در این کشور، متحدین منطقه ای واشنگتن را با لحنی تند مورد انتقاد قرار دهد و سپس، با متوجه شدن این نکته که در عمل به همراهی آن ها برای رهایی از شرایط کنونی در قبال تکفیری ها نیاز دارد، به عذرخواهی از آن ها اقدام کند. در حقیقت، این تناقضی است که رویکردهای پیشین آمریکا در قبال داعش آن را به وجود آورده و به نظر هم نمی رسد که به زودی بتواند خود را از شر این تناقض رها کند.